اهمیت رضایت جنسی
فعالیت جنسی بخش مهمی از زندگی زناشویی است. پژوهش‌ها نشان می‌دهد که مسائل جنسی از نظر اهمیت در ردیف مسائل درجه اول زوجین قرار دارد (کرافورد و پاپ، ۲۰۰۳؛ برادبری و کارنی، ۲۰۰۴؛ به نقل از دیویس و همکاران، ۲۰۰۶؛ رولز و جانسن، ۲۰۲۰). یکی از موضوعاتی که در رابطه زناشویی مطلوب اهمیت دارد میزان رضایت جنسی طرفین است. باتوجه به انواع تابوها و رودبایستی‌ها که بین زوجین وجود دارد گاهی درک اینکه تمایل جنسی میان دو طرف وجود دارد به سادگی ممکن نیست ولی نارضایتی از رابطه جنسی می‌تواند به مشکلات عمیق در روابط زوجین و ایجاد تنفر از همسر، دلخوری، حسادت، رقابت، احساس تحقیر، احساس عدم اعتماد به نفس و نظایر آن منجر شود (کریستوفر و اسپریچر، ۲۰۰۰؛ تاسو و گتهون، ۲۰۱۹).
تمایلات جنسی انسان از طریق تعاملات بین فرد و جامعه گسترده‌تر ساخته می‌شود و توسعه آن به بیان نیازهای اساسی انسان از جمله صمیمیت، ابراز عاطفی و عشق بستگی دارد (انجمن جهانی برای سلامت جنسی، ۱۹۹۹). سلامت جنسی تحت تأثیر شبکه پیچیده ای از عوامل بیولوژیکی و اجتماعی است. این امر مستلزم رویکردی مثبت و مسئولانه نسبت به تمایلات جنسی و روابط جنسی و همچنین تجربیات جنسی لذت بخش و ایمن است که عاری از اجبار، تبعیض یا خشونت باشد(سازمان بهداشت جهانی، ۲۰۱۰).
تعاریف
در تعاریف رضایت جنسی معمولاً بر هیجان مثبت متمرکز شده است. به عنوان مثال، برخی از محققان میزان رضایت یک فرد از جنبه جنسی رابطه خود را ارزیابی کرده اند (اسپریچر و کیت، ۲۰۰۴). تعاریف دیگر بر تعادل درک شده بین ابعاد مثبت و منفی مرتبط با رابطه جنسی متمرکز شده‌اند (لارنس و بایرز، ۱۹۹۵). با این حال، محققان دیگر رضایت جنسی را بر حسب انتظارات فردی در حوزه جنسی تعریف کرده‌اند، از جمله «درجه‌ای که فعالیت جنسی یک فرد انتظارات او را برآورده می‌کند» (دیلماتر، ۱۹۹۱، ص ۶۲). مضمون مشترکی که این تعاریف را متحد می کند، این فرض است که احساس رضایت یک تجربه ذهنی است و ارزیابی رضایت در درون فرد قرار دارد و از تجربه خاص او نشأت می گیرد(مک کللند، ۲۰۱۱).
در واقع، رضایت جنسی صرفاً به عنوان یکی از ابعاد سلامت جنسی در نظر گرفته نمی شود، بلکه به عنوان یک حق جنسی و نتیجه بهزیستی جنسی و سلامت جهانی نیز محسوب می‌شود (سازمان بهداشت جهانی WHO؛ تولمن و همکاران، ۲۰۱۴). معمولاً بر حسب هیجان مثبت (مک کللند، ۲۰۱۱) از جمله «میزان رضایت یا رضایت یک فرد از جنبه جنسی رابطه خود» (اسپریچر و کیت، ۲۰۰۴، ص ۲۳۶) و «یک پاسخ عاطفی ناشی از ارزیابی ذهنی فرد از ابعاد مثبت و منفی مرتبط با رابطه جنسی او» (لارانس و بایرز، ۱۹۹۵ ،ص ۲۶۸)، تعریفی است که از مدل تبادل بین فردی رضایت جنسی ناشی می‌شود. همه این تعاریف فرض می‌کنند که احساس رضایت یک تجربه ذهنی است. همانطور که از دیدگاه یک مدل تبادل اجتماعی در نظر گرفته می‌شود، تعاریف عمومی از رضایت جنسی به طور مشابه بر نتایج یا پاداش‌های مثبت، به جای عدم وجود هزینه ها، متمرکز شده اند(کارسدو و همکاران، ۲۰۲۰).
از لحاظ لغوی
از لحاظ لغوی واژه رضایت جنسی به احساس خوشایند فرد از نوع روابط جنسی اطلاق می‌گردد. باید اشاره کرد سطوح بالایی از رضایت جنسی منجر به افزایش کیفیت زندگی زناشویی شده که این منجر به کاهش بی‌ثباتی زناشویی در طی زندگی می‌گردد. رضایت جنسی برای بیشتر زوجین مهم بوده و یک موضوع فردی تلقی می‌گردد. ارتباطات جنسی همسران فرایندی دو طرفه است که هر گونه اختلال در آن می‌تواند زمینه‌ای جهت بروز مشکلات و متزلزل شدن کانون خانواده باشد. یکی از انگیزه های مهم ازدواج تمایلات جنسی است. رفتار و روابط جنسی مثل خوردن و آشامیدن جزئی از نیازها در زندگی همه انسانها و به عبارتی لازمه یک زندگی مشترک سالم و بقای نسل است (شمس مفرحه، شاه سیاه، محبی، تبرایی، ۱۳۸۹).
مفهوم رضایت جنسی زناشویی به دو صورت تقسیم می شود: ۱- رضایت با فعالیت‌های جنسی ۲-رضایت عاطفی و هیجانی (هاید و دیلامیتر، ۲۰۰۰). هاید و دیلامیتر(۲۰۰۰ ) رضایت جنسی را رضایت در فعالیت جنسی و رضایت هیجانی تعریف کرده اند. رضایت جنسی شامل رضایت فرد از فعالیت‌های جنسی خود تا رسیدن به اوج لذت جنسی است(اسپنسر،۱۹۹۱). ولی رضایت جنسی تنها لذت جسمانی نیست و شامل کلیه احساسات باقیمانده پس از جنبه‌های مثبت و منفی ارتباط جنسی می شود (مکنیل و بایرز، ۲۰۰۶).
دلایل و نتایج رضایت جنسی
بر اساس نتایج مطالعات ، رضایت جنسی در بین افرادی که رابطه رضایت بخشی داشتند (هندرسون و همکاران، ۲۰۰۹)، سازگاری خوب زوجین (داندون و رلینی، ۲۰۱۰)، صمیمیت بیشتر (روبین و کمبل، ۲۰۱۲) و ارتباطات (مک نیل و بایرز، ۲۰۰۹)، و حمایت زوجین (بلک مور، هارت، آلبیانی، و مور، ۲۰۱۱) بیشتر است.
در مقایسه با مطالعات با متغیرهای میکروسیستم یا مزوسیستم، مطالعات خیلی کمی در مورد متغیرهای اگزوسیستم وجود دارد. نتایج پژوهش ها حاکی از آن است که حمایت اجتماعی (هندرسون و همکاران، ۲۰۰۹)، رابطه خوب با فرزندان و خانواده، و وضعیت اجتماعی-اقتصادی بالا رضایت جنسی بیشتر را پیش بینی می کند (جی و نورلینگ، ۲۰۰۴).
پیش بینی کننده های رضایت جنسی
تحقیقات زیادی نشان می‌دهد که پیش‌بینی کننده‌های رضایت جنسی در ازدواج به سه گروه تقسیم می‌شوند. اولین گروه متغیرهای ارتباطی است که شامل جزء عاطفی رضایت جنسی می‌باشد. دومین گروه ویژگی‌های فیزیولوژیکی رابطه جنسی است که شامل نشانه‌های رضایت از فعالیت جنسی ست. سومین گروه شامل پیش بینی کننده‌های رضایت جنسی می شود(کریستنسن، ۲۰۰۴) که شامل ویژگی‌های فردی و صمیمیت شناختی وجود مشکلاتی در زمینه مسائل جنسی مثل کمبود تمایلات، ناتوانی، انزال زودرس و غیره، چه بسا که به خاطر ترس و اضطراب، شرم و خجالت یا احساس بی‌کفایتی و گناه مخفی مانده و بیان نشود. در بسیاری از مواقع این مشکلات نهفته ممکن است خود را با علائم و عوارض دیگری مثل ناراحتی‌های جسمانی، افسردگی و نارضایتی از زندگی زناشویی نشان دهد و تا مرز اختلافات شدید خانوادگی و طلاق پیش رود (شمس مفرحه و همکاران، ۱۳۸۹).
نقش جنسیت و سن در رضایت جنسی
مطالعات اولیه رضایت جنسی در گروه‌های جمعیتی متفاوت نشان داد که رضایت جسمی به طور مداوم توسط مردان در اولویت قرار دارد، در حالی که زنان هنگام ارزیابی رضایت جنسی خود، نزدیکی عاطفی و صمیمیت را در اولویت قرار می‌دهند (لومان و همکاران، ۲۰۰۰). با این حال، برخی از پژوهشگران استدلال کرده‌اند که هنجارهای جنسیتی ممکن است این تفاوت‌ها را توضیح دهند، به‌ویژه، هنجارهای جنسیتی که بر ظرفیت‌های عاطفی زنان تأکید می‌کنند و اغلب سرمایه‌گذاری آن‌ها در لذت فیزیکی را کم‌اهمیت می‌کنند (بلیس و هورنای، ۲۰۰۵؛ سانچز و همکاران، ۲۰۰۵؛ مالوری، ۲۰۲۲).
نتایج در مورد جنسیت متناقض است (پیترسن و هاید، ۲۰۱۰؛ رحمان و همکاران، ۲۰۱۱؛ سانتوس-ایگلسیاس و همکاران، ۲۰۰۹). یک توضیح احتمالی برای تفاوت بین مردان و زنان گزارش شده توسط برخی مطالعات ممکن است استفاده از گزارش‌های شخصی باشد که شامل موارد پیش بینی کننده رضایت جنسی است. لارنس و بایرز (۱۹۹۵) دریافتند که مردان جنبه های فیزیکی رابطه را به عنوان پاداش، در حالی که زنان جنبه های رابطه ای را به عنوان پاداش شناسایی می‌کنند. بنابراین، اگر ابزار ارزیابی شامل مواردی باشد که به جنبه‌های فیزیکی اشاره دارد، احتمالاً زنان رضایت جنسی کمتری نسبت به مردان ابراز می‌کنند. اگر پرسشنامه‌ها شامل موارد بیشتری باشد که به جنبه‌های رابطه‌ای اشاره می‌کنند، عکس این امر احتمالاً اتفاق می‌افتد. بنابراین، اگرچه این فرضیه هنوز برای آزمایش باقی مانده است، در هنگام ارزیابی رضایت جنسی، توصیه می شود از گزارش‌های خود متشکل از مواردی استفاده شود که احساسات افراد را در مورد کیفیت رابطه جنسی خود ارزیابی می‌کند تا موارد مربوط به جنبه های فیزیکی یا رابطه ای (لارنس و بایرز، ۱۹۹۵).
یکی دیگر از متغیرهای اجتماعی و جمعیت شناختی که در برخی مطالعات مورد بررسی قرار گرفت، سن بود که افزایش آن تأثیر منفی بر رضایت جنسی داشت (دی رایک و همکاران، ۲۰۱۲). سن بالاتر با فعالیت جنسی کمتر همراه بود (لینداو و گاوریلووا، ۲۰۱۰)، فراوانی کمتر افکار جنسی (مویانو و سیرا، ۲۰۱۳)، افزایش اختلال عملکرد جنسی (سیرا، والجو-مدینا، سانتوس-ایگلسیاس، و لامیرس فرناندز، ۲۰۱۲) و وجود بیماری های مزمن(ترومپتر، بتنکور، و بارت-کانر، ۲۰۱۲)همراه بود. همه این عوامل برای کاهش رضایت شناخته شده‌اند.
با این حال، برخی از مطالعات نشان داد که افراد مسن گزارش دادند که از رابطه جنسی خود راضی هستند(گیدس و همکاران، ۲۰۰۹)، که نشان می‌دهد سایر پیش‌بینی‌کننده‌های رضایت جنسی مانند صمیمیت بیشتر با شریک زندگی خود و/یا نگرش‌های جنسی مثبت می‌توانند اثر سن را تعدیل کنند.
منابع
شمس مفرحه ز.(۱۳۸۰). بررسی تأثیر مشاوره زناشویی بر رضایت جنسی زوجین مراجعه کننده به مراکز درمانی شهر شیراز سال۱۳۸۰ . پایان نامه کارشناسی ارشد مامایی، دانشگاه علوم پزشکی. ایران، ص ۷۹.
Gades, N. M., Jacobson, D. J., McGree, M. E., Sauver, J. L. S., Lieber, M. M., Nehra, A., … & Jacobsen, S. J. (2009). Longitudinal evaluation of sexual function in a male cohort: the Olmsted county study of urinary symptoms and health status among men. The journal of sexual medicine, ۶(۹), ۲۴۵۵-۲۴۶۶
Carcedo, R. J., Fernández-Rouco, N., Fernández-Fuertes, A. A., & Martínez-Álvarez, J. L. (2020). Association between sexual satisfaction and depression and anxiety in adolescents and young adults. International journal of environmental research and public health, ۱۷(۳), ۸۴۱
McClelland, S. I. (2011). Who is the “self” in self reports of sexual satisfaction? Research and policy implications. Sexuality Research and Social Policy, ۸(۴), ۳۰۴-۳۲۰
Macneil, M., & Byers, M. (2006). Sexual satisfaction. J Marriage Fam, ۳۷, ۵۷۳-۸۱
Mallory, A. B. (2022). Dimensions of couples’ sexual communication, relationship satisfaction, and sexual satisfaction: A meta-analysis. Journal of Family Psychology, ۳۶(۳), ۳۵۸.
Tasew, A. S., & Getahun, K. K. (2021). Marital conflict among couples: The case of Durbete town, Amhara Region, Ethiopia. Cogent Psychology, ۸(۱), ۱۹۰۳۱۲۷.